پژوهشکده ی قرآن و حدیث

قرآن کریم به عنوان کتاب جامع هدایتی و تربیتی، از طرف خداوند متعال بر قلب پیامبر اکرم ص برای هدایت و تربیت مردم نازل شده است. اصولاً هدف اصلی از ارسال پیامبران و نزول کتاب آسمانی از طرف خداوند متعال، هدایت و تربیت اخلاقی بشر بوده است. از نظر اسلام پرورش و تربیت نفس از جهت اخلاقی، مقدم بر علم و دانش است. زیرا اگر علم اخلاق و تزکیه نفس نباشد، نه تنها به حال فرد و جامعه سودمند نخواهد بود بلکه موجب نابودی بشر خواهد شد. تا جایی که پیامبر اکرم ص می فرماید «من برای اتمام و تکمیل مکارم اخلاق برانگیخته شدم.»
بدون شک قرآن کریم برای پیامبر ص نیز مباحث هدایتی و تربیتی و اخلاقی داشته است. پیامبر اکرم ص به عنوان پیامبر امت برای جذب حداکثری حتما لازم بوده خود را به اخلاق حسنه مزین کنند و طبعا هم همین طور بوده است. در مورد اخلاق پیامبر اکرم ص قبل از نزول قرآن شواهدی وجود دارد. به طور مثال امین بودن حضرت ص قبل از نزول هم در بین مردم مطرح بوده و همه ایشان را به امین بودن قبول داشته اند که نمونه ی آن انتخاب ایشان به عنوان حَکم در بحث نصب حجرالاسود می باشد.
اما آنچه جای تحلیل و بررسی دارد راهکارهای اخلاقی ای است که قرآن کریم در ابتدای نزول و در اثنای آن برای پیشبرد اهداف به پیامبر اکرم ص بیان می داشته است و از ایشان انتظار چنین اخلاقی را داشته است. در ابتدای نزول و با توجه به فضای عصر نزول و مردم آن زمان، قرآن کریم به عنوان وحی الهی و پشتیبان پیامبر اکرم ص یکسری راهکارها برای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در بیان مسأله ی نبوت و پس از آن برای جذب حداکثری افراد به اسلام و با توجه به جبهه گیری مشرکان مکه و فضای بت پرستی آن روز، در حوزه ی اخلاق به پیامبر اکرم ص بیان می دارد که طبعاً در آن فضا پیشبَرنده و موثر بوده است. در پاره ای موارد خداوند تعالی مستقیماً او را به طرز رفتار در موقع برخورد با موضوعات مختلفه دستور داده و روش وی را تعیین فرموده است، چنانکه در موضوع مشورت در امور فرماید: «وشاورهم فی الامر» همچنین درباره ی عفو و اعراض از جاهلین و یا درباره ی صبر.
خداوند با دستورات روشن و گاهی مکرر که به پیامبرش می داد، برنامه ی سیره ی زندگی آن حضرت را معین می کرد، و سیره ی عملی آن حضرت مطابق دستورات الهی بود. دستور یاد خدا در هر صبح و شام، فرمان سجده و تسبیح و تهجد و تلاوت قرآن، سیره ی عبادی او را مشخص می کرد.

سؤالاتی که از شما اساتید محترم دارم این است که:
آیا می توان اخلاق پیامبر ص را وحیانی دانست؟
تا چه مقدار از اخلاقیات پیامبر اکرم ص را می توان در قرآن جست و جو کرد؟
آیا دستورات قرآن به پیامبر ص در ابتدای نزول در حوزه ی اخلاق می گنجد؟
مطالعه ی چه منابعی را برای پیگیری این موضوع پیشنهاد می فرمایید؟اگر نکته ای لازم می دانید ذکر بفرمایید.

در پایان از شما  کمال تشکر را دارم.