سفارش تبلیغ
صبا ویژن

پژوهشکده ی قرآن و حدیث

چکیده «تجلی قرآن در دعای مکارم الاخلاق»

صحیفه ی سجادیه کتابی است آموزنده و گنجینه ای است پرمحتوا که بسیاری ازمعارف الهی، مبانی ایمانی، علوم دینی، فرهنگ اسلامی و معالی اخلاق را در بر دارد.

یکی از دعاهایی که از این فرهنگ غنی حکایت دارد و جزء بهترین و کامل ترین دعاهای صحیفه به شمار می آید دعای مکارم الاخلاق می باشد.

دعای مکارم الاخلاق برنامه ی انسان سازی است. حضرت امام سجادعلیه السلام در این دعا خلقیّات کریمه و سجایای انسانی را بیان فرموده است.

آن چه در این نوشتار پیگیری می شود تطبیق فرازهای دعای شریف مکارم الاخلاق با آیات قرآن کریم است. به این معنی که برای فرازهای دعای مکارم الاخلاق آیه یا آیاتی را که از نظر لفظ و یا معنی با متن دعا ارتباط دارند، ارائه کنیم. با توجه به ارتباط تنگاتنگ قرآن کریم و گفتار ائمه اطهارعلیهم السلام این کار به ما کمک می کند که با استفاده از آیات قرآن کریم به شرح و تفصیل فرازهای دعا بپردازیم. از طرفی گفتار ائمه اطهار علیهم السلام خود تفسیر قرآن کریم است؛ در واقع فرازهای دعا نیز به گونه ای به تفسیر آیات قرآن کریم می پردازند.

در این پایان نامه پس از ارائه ی کلیات، به طور مختصر به بیان خلاصه ای از زندگی امام سجاد علیه السلام پرداخته شده است. آشنایی مختصر با صحیفه سجادیه، گفتاری درباره ی دعا، و  گفتاری درباره ی صلوات و جایگاه صلوات در صحیفه سجادیه از دیگر مباحثی است که در فصل دوم این نوشتار ارائه شده است.

تطبیق فرازهای دعا با آیات قرآن کریم –که مهم ترین هدف این نوشتار به حساب می آید- در فصل سوم ارائه گردیده است.

 و بالاخره در فصل پایانی برای اینکه نمونه ای از ارتباط تنگاتنگ آیات قرآن کریم و گفتار ائمه اطهار علیهم السلام  را به  طور مفصل ارائه کرده باشیم، به شرح و تفصیل چند فراز از دعای شریف پرداخته ایم.

واژگان کلیدی:

قرآن کریم، امام سجاد7، صحیفه ی سجادیه، دعا، مکارم الاخلاق.


برخی از برنامه های این فصل پژوهشکده

با سلام
پژوهشگر گرامی، برخی از مهم ترین درخواست هایی که تقاضا دارم در این فصل انجام شود بدین شرح می باشد. لطفا در اسرع وقت نسبت به انجام آن همت بگمارید:
- تقاضا میشود هر یک از اعضا چکیده و خلاصه ای از پایان نامه ی کارشناسی خودشان ارائه کنند.
- تقاضا میشود پژوهشگران محترم موضوع به تصویب رسیده برای پایان نامه ی کارشناسی ارشد خودشان را با توضیحات لازم ارائه کنند.
- تقاضا میشود هر یک از دوستان در طول ترم تحصیلی و یا ترم های گذشته کار تحقیقی و کلاسی داشته اند، خلاصه و نتیجه ی آن را ارائه دهند.
- تقاضا میشود پژوهشگران محترم در صورت تمایل لیستی از فعالیت های علمی خودشان از قبیل مقالات چاپ شده و یا در حال نگارش ارائه دهند.
- در صورتی که شبهه یا سوالی برایتان ایجاد شد میتوانید با طرح آن از نظرات دیگران بهره مند شوید.
- در صورتی که هنوز به عضویت گروه در نیامده اید، پس از ثبتنام اولیه یک نام کاربری و رمز عبور به همراه آدرس ایمیل در ذیل همین پست مرقوم نمایید.

موضوع اصلی کارگروه: «اخلاق پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله»

ریز موضوعات موضوع: اخلاق پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله
- بررسی اخلاق فردی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله قبل از نزول قرآن
- بررسی اخلاق اجتماعی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله قبل از نزول قرآن
- بررسی و تحلیل مسأله ی «امین» بودن پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله قبل از نزول قرآن
- بررسی اصول اخلاقی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله
- بررسی و تحلیل اخلاق فردی انسان در روایات نهج الفصاحه
- بررسی اخلاقیات اجتماعی انسان در روایات نهج الفصاحه
- سبک زندگی جوانان در گفتار و روایات پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله
و.....


پیگیری برنامه ها از طریق وبلاگ پژوهشکده ی قرآن و حدیث


آیا اخلاق پیامبر ص برگرفته از قرآن است؟

قرآن کریم به عنوان کتاب جامع هدایتی و تربیتی، از طرف خداوند متعال بر قلب پیامبر اکرم ص برای هدایت و تربیت مردم نازل شده است. اصولاً هدف اصلی از ارسال پیامبران و نزول کتاب آسمانی از طرف خداوند متعال، هدایت و تربیت اخلاقی بشر بوده است. از نظر اسلام پرورش و تربیت نفس از جهت اخلاقی، مقدم بر علم و دانش است. زیرا اگر علم اخلاق و تزکیه نفس نباشد، نه تنها به حال فرد و جامعه سودمند نخواهد بود بلکه موجب نابودی بشر خواهد شد. تا جایی که پیامبر اکرم ص می فرماید «من برای اتمام و تکمیل مکارم اخلاق برانگیخته شدم.»
بدون شک قرآن کریم برای پیامبر ص نیز مباحث هدایتی و تربیتی و اخلاقی داشته است. پیامبر اکرم ص به عنوان پیامبر امت برای جذب حداکثری حتما لازم بوده خود را به اخلاق حسنه مزین کنند و طبعا هم همین طور بوده است. در مورد اخلاق پیامبر اکرم ص قبل از نزول قرآن شواهدی وجود دارد. به طور مثال امین بودن حضرت ص قبل از نزول هم در بین مردم مطرح بوده و همه ایشان را به امین بودن قبول داشته اند که نمونه ی آن انتخاب ایشان به عنوان حَکم در بحث نصب حجرالاسود می باشد.
اما آنچه جای تحلیل و بررسی دارد راهکارهای اخلاقی ای است که قرآن کریم در ابتدای نزول و در اثنای آن برای پیشبرد اهداف به پیامبر اکرم ص بیان می داشته است و از ایشان انتظار چنین اخلاقی را داشته است. در ابتدای نزول و با توجه به فضای عصر نزول و مردم آن زمان، قرآن کریم به عنوان وحی الهی و پشتیبان پیامبر اکرم ص یکسری راهکارها برای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در بیان مسأله ی نبوت و پس از آن برای جذب حداکثری افراد به اسلام و با توجه به جبهه گیری مشرکان مکه و فضای بت پرستی آن روز، در حوزه ی اخلاق به پیامبر اکرم ص بیان می دارد که طبعاً در آن فضا پیشبَرنده و موثر بوده است. در پاره ای موارد خداوند تعالی مستقیماً او را به طرز رفتار در موقع برخورد با موضوعات مختلفه دستور داده و روش وی را تعیین فرموده است، چنانکه در موضوع مشورت در امور فرماید: «وشاورهم فی الامر» همچنین درباره ی عفو و اعراض از جاهلین و یا درباره ی صبر.
خداوند با دستورات روشن و گاهی مکرر که به پیامبرش می داد، برنامه ی سیره ی زندگی آن حضرت را معین می کرد، و سیره ی عملی آن حضرت مطابق دستورات الهی بود. دستور یاد خدا در هر صبح و شام، فرمان سجده و تسبیح و تهجد و تلاوت قرآن، سیره ی عبادی او را مشخص می کرد.

سؤالاتی که از شما اساتید محترم دارم این است که:
آیا می توان اخلاق پیامبر ص را وحیانی دانست؟
تا چه مقدار از اخلاقیات پیامبر اکرم ص را می توان در قرآن جست و جو کرد؟
آیا دستورات قرآن به پیامبر ص در ابتدای نزول در حوزه ی اخلاق می گنجد؟

مطالعه ی چه منابعی را برای پیگیری این موضوع پیشنهاد می فرمایید؟اگر نکته ای لازم می دانید ذکر بفرمایید.

در پایان از شما  کمال تشکر را دارم.



سبب ورود حدیث و تاثیر آن در فهم درست حدیث

یکی از مباحثی که در فقه الحدیث مطرح می شود کشف مراد جدّی روایت می باشد که برای این کشف باید از قرینه ها استفاده کرد. قرینه ها به چند دسته تقسیم می شوند از جمله قرینه های منفصل لفظی می باشند. یکی از قرائن منفصل لفظی سبب ورود ها می باشند. سبب ورود تقریبا مانند سبب نزول در مورد آیات قرآن هستند. منظور از سبب ورود حادثه یا اتفاق یا فضایی را گویند که روایت در آن فضا صادر شده است. فهم سبب ورود روایت از این جهت مهم است که ممکن است یک روایت سبب ورود خاص داشته باشد و نشود آن را به عنوان یک روایت که برای همه صادر شده در نظر گرفت. درست مثل برخی از آیات که سبب نزول خاص دارند مانند آیه ی ولایت که فقط در مورد حضرت علی علیه السلام نازل شده است و در واقع سبب نزول خاص دارد.
حال روایاتی هستند که سبب ورود خاص دارند و قابلیت تعمیم ندارند از جمله روایتی که در مورد بشارت ماه ربیع صادر شده است. در این روایت سبب ورود از این قرار است که : روزی پیامبر(ص)در مسجد قبا بودند و عده ای از اصحاب او در کنارش بودند، حضرت فرمودند:اولین کسی که در این ساعت بر شما وارد می شود مردی از اهل بهشت است، زمانی که اصحاب آن را شنیدند گروهی از آنان برخاستند و بیرون رفتند و هر یک از آن ها دوست داشت که برگردد و اولین شخصی باشد که داخل شده است و لذا بهشت بر او واجب شود، اما پیامبر(ص)آن را می دانست، پس به آن عده از اصحاب که نزد او باقی مانده بودند فرمود: جماعتی با سبقت گرفتن  از یکدیگر به شما داخل خواهند شد پس هر کس که از آن ها مرا به خارج شدن ماه آذار(همان ماه صفر) بشارت بدهد بهشت سزاوار اوست، آن عده وارد شدند و ابوذر نیز همراه با آنان داخل شد، پیامبر(ص) به آن ها فرمودند: ما در کدام ماه از ماه های رومی قرار داریم؟ ابوذر پاسخ داد: ای رسول خدا ماه آذار تمام شده است. پس پیامبر(ص)فرمود: ای ابوذر آن را می دانستم، ولی دوست داشتم قومم بدانند که تو مردی از اهل بهشت هستی.
همانطور که ملاحظه نمودید این روایت سبب ورود خاص دارد و قابل تعمیم به دیگران نیست، یعنی این طور نیست که هر کس ورود ماه ربیع را بشارت داد بهشتی باشد، این نتیجه فقط شامل اباذر بوده و مابقی افراد را شامل نمی شود.

از دیگر روایاتی که شاید اشاره به سبب ورود آن خالی از لطف نباشد این روایت است که از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله روایت شده که فرمودند: «افطر الحاجم و المحجوم» به این معنی که کسی حجامت کننده و حجامت شونده روزه ی خودشان را افطار کنند. برخی از این روایت این طور برداشت کرده اند حجامت یکی از مبطلات روزه است در حالی که سبب ورود روایت مطلب دیگری را بیان می کند.

در مورد سبب ورود این حدیث آمده است که روزی از روزهای ماه رمضان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از کنار دو نفر که در حال حجامت بودند عبور کردند، آن دو نفر در حال غیبت و بدگویی از رسول خدا بودند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پس از دیدن این منظره فرمودند: افطر الحاجم و المحجوم
مشخص است که سبب ابطال روزه ی این دو نفر حجامت نبوده بلکه غیبت و بدگویی آنها سبب ابطال روزه ی آنها بوده است.

پس از بررسی نمونه های بالا نقش و اهمیت سبب ورود در فهم حدیث مشخص شد.


چگونه شروع کنیم؟

برای شروع کار پس از عضویت افراد، اولین موضوعی که مورد بررسی قرار خواهد گرفت موضوع «اخلاق پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله» با زیرموضوعاتی که در ذیل خواهد آمد پیگیری خواهد شد. هر یک از دوستان متناسب با تخصص و علاقه ی خود یکی از زیرموضوعات را انتخاب خواهد کرد و پس از پیگیری به صورت هفتگی گزارش کار خودش را ارائه خواهد داد. گزارش فعالیت و چکیده ی مطلب پیگیری شده باید به صورت پست روی وبلاگ پژوهشکده قرار گیرد تا دیگر اساتید و دوستان درباره ی موضوع و نتایج به دست آمده اظهار نظر کنند.
پس از کامل شدن تحقیق هر پژوهشگر، پژوهش مورد نظر برای مدیر گروه ارسال و پیگیری های بعد توسط مدیر گروه و مشاورهای علمی جهت تکمیل و یا انتشار به صورت مقاله ی علمی انجام خواهد شد.
همانطور که قبلا اعلام شد انتظار کارهای خیلی خیلی بزرگ و بیشتر از تکلیف نداریم ولی تقاضا داریم پژوهشگران محترم در حد توانشان مسائل را پیگیری کنند.

ریز موضوعات موضوع: اخلاق پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله
- بررسی اخلاق فردی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله قبل از نزول قرآن
- بررسی اخلاق اجتماعی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله قبل از نزول قرآن
- بررسی و تحلیل مسأله ی «امین» بودن پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله قبل از نزول قرآن
- بررسی اصول اخلاقی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله
- بررسی و تحلیل اخلاق فردی انسان در روایات نهج الفصاحه
- بررسی اخلاقیات اجتماعی انسان در روایات نهج الفصاحه
- سبک زندگی جوانان در گفتار و روایات پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله
و.....

 

برنامه های بعدی را در وبلاگ پژوهشکده ی قرآن و حدیث پیگیری نمایید.


حرف اول یا اصل اول

دوستان عزیز مستحضرید که برای تشکیل هر کار گروهی چند اصل اولیه الزام آور خواهد بود. چون ما یعنی «شیخا» خوشبختانه وحدت خوبی داریم امیدوارم این کار هم مثل همه ی برنامه ها به خوبی انجام بدیم. اما چند نکته وجود داره که از اعضا خواهش دارم قبل از ثبت نام این موارد رو حتما در نظر بگیرند.
کار پژوهشی در عین شیرینی و جذبه ی خاص خودش دارای سختی هایی هم خواهد بود. حوصله و صبر و پیگیری کار واگذار شده از الزامات کار ما خواهد بود. لذا خواهش مند است کارها و برنامه ها را با انگیزه و پشتکار پیگیری کنید تا کار گروه با مشکل روبرو نشود.
نکته ی دیگر اینکه ما برای این کار باید به یه هماهنگی خوب دست پیدا کنیم. به نظر میاد چند عامل در ایجاد هماهنگی تاثیر داره که یکی از این عوامل داشتن دغدغه های مشترک خواهد بود. لذا تقاضا دارم در عین اینکه دغدغه های خوتون رو بیان می دارید سعی کنیم در هماهنگی و قبول و پذیرش مسأله ی واگذار شده کوشا باشیم.
نکته ی دیگر که شاید لازم باشد تذکر دهیم این است که ما در حد بضاعت علمی خودمون کار خواهیم کرد، انتظار کارهای سنگین رو در ابتدای کار نخواهیم داشت، ولی در عین حال خودمون رو باور داریم و میدونیم که ما میتونیم پژوهش های علمی - پژوهشی برتری رو هم انجام بدیم به لطف خدا ان شاء الله
منتظر ادامه ی برنامه ها باشید.


برای شروع

با عرض سلام خدمت شما دوستان عزیز
پیرو 
سفارشات ویژه ی مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه ای مدظله العالی کارگروه پژوهشی شیخا به شرح زیر پایه گذاری می شود:
برنامه ها و اهداف:
پیرو سفارشات ویژه ی مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه ای مدظله العالی یکی از اهداف طراحی شده در این کارگروه علاوه بر زنده نگه داشتن روحیه پژوهش و تحقیق بررسی و پیگیری مباحث مد نظر معظم له و به ویژه سبک زندگی اجتماعی خواهد بود.
یکی از مهم ترین وظایف دانشجویان و به ویژه دانشجویان رشته ی ما طبعا پیگیری مباحث علمی و به روز کردن مباحث و رفع نیازهای علمی می باشد، که یکی از مهمترین اهداف این کارگروه پاسخ گویی به این گونه مباحث در حد توان و بضاعت علمی اعضاء خواهد بود.
کادر کارگروه:
این کارگروه علمی دارای یک مدیر گروه، یک مشاور علمی و سایر اعضا به عنوان پژوهشگر خواهد بود. حوزه ی کاری و وظایف این افراد پس از تصویب گروه به ایشان ارجاع داده خواهد شد.
امتیازات کارگروه:
یکی از مهمترین امتیازات که برای اعضا و هیئت علمی این کارگروه در نظر گرفته شده است، پیگیری مقالات علمی-پژوهشی این کارگروه و در حد توان حمایت های مالی جهت کارهای پژوهشی خواهد بود.

زمان و نحوه ی تشکیل کارگروه پژوهشی شیخا
شیوخ و آنتی شیوخ محترم در صورت تمایل برای کسب هر یک از مسئولیت های این کارگروه می توانند از هم اکنون در ذیل همین پست ثبتنام کرده تا در اسرع وقت با تصویب گروه هر یک از سمت های مدیر گروه و مشاور علمی انتخاب شوند. لازم به ذکر است که مسئولیت این کارگروه تا زمان انتخاب مدیر گروه توسط اعضا، به دستور هیئت اجرایی گروه، به عهده ی حقیر خواهد بود.
سایر اعضا نیز در گروه به عنوان پژوهشگر گروه به فعالیت و کار پژوهشی می پردازند.
لطفا نظرات تکمیل کننده ی خودتان را مرقوم فرمایید.


اول نوشت

بسمه تعالی
در سالروز شهادت پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و فزرند کریمشان حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام ما چند نفر که اصطلاحاً «شیخا» نام داریم، بر آن شدیم که کارگروهی برای پاسخ گویی به شبهات و پژوهش های علمی در حوزه قرآن و حدیث در حد بضاعتمان تشکیل دهیم
این مکام فرصتی برای تبادل نظر و پیگیری مسائل و برنامه ها خواهد بود. امید است این امر ناچیز مورد قبول افتد.
در ایتدای کار از تمامی شیخا، آنتی شیخا، فنونی ها و همه ی دانشجویان و اساتیدی که در حوزه ی قرآن و حدیث فعالیت دارند، دعوت به همکاری و تبادل نظر می نماییم.